Κάθε φορά που γεννιέται ένα παιδί, γεννιέται μια μητέρα αλλά και ένας πατέρας, που έχει εξίσου σημαντικό ρόλο με την μητέρα στη ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού. Η γέννηση ενός παιδιού ανατρέπει τις ισορροπίες ανάμεσα στο ζευγάρι και καλεί τους δύο γονείς να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα και στις αλλαγές που φέρνει αυτή η μεγάλη ευθύνη του να μεγαλώνεις ένα παιδί.

 

Ο πατέρας βιώνει τη πατρότητα με διαφορετικό τρόπο από τη μητέρα η οποία δημιουργεί έναν σωματικό και ψυχικό δεσμό με το παιδί ήδη μέσα από την κύηση και τον θηλασμό. Όσο απαραίτητο είναι να διαμορφωθεί μία στενή συναισθηματική σχέση ανάμεσα στη μητέρα και το βρέφος άλλο τόσο σημαντική είναι η συμβολή του πατέρα και η επίδραση που έχει σε αυτή τη σχέση.

 

Ο πατέρας λειτουργεί ως εξισσοροπιστής στην δυαδική σχέση μητέρας – βρέφους. Στην αρχή της ζωής, το βρέφος βιώνει τον εαυτό του και τη μητέρα του ως μία ενιαία οντότητα. Για να μπορέσει να κατανοήσει τη μητέρα ως ξεχωριστή παρουσία, χρειάζεται ο διαχωρισμός αυτής της συγχωνευμένης δυάδας. Ο πατέρας είναι συνήθως εκείνος που βοηθάει το μωρό να βγει από τη συγχωνευμένη σχέση με τη μητέρα. Εισάγει το παιδί και σε άλλα ενδιαφέροντα εκτός του συστήματος μητέρα – παιδί και προσπαθεί να κερδίσει την αγάπη και τον θαυμασμό του παιδιού. Βοηθάει το παιδί να βγει από τη βρεφική σχέση εξάρτησης με τη μητέρα, συνειδητοποιώντας το ίδιο ότι μπορεί να στραφεί και αλλού για να ικανοποιήσει τις ανάγκες του και να υπάρξει ανεξάρτητα από εκείνη. Διευκολύνει την αυτονόμηση, την εξέλιξη, το μεγάλωμά του. Η εμπλοκή του στη ζωή του παιδιού το βοηθάει να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις του αποχωρισμού από τη μητέρα και την ανάπτυξη της δικής του μοναδικής ταυτότητας.

 

Προκειμένου να ενσωματωθεί ο πατέρας στη ζωή του παιδιού είναι βοηθητική η ενθάρρυνση της μητέρας που με τον τρόπο της θα παρουσιάσει στο παιδί την αξία της παρουσίας του και θα του δώσει χώρο να υπάρχει και εκείνος. Έτσι, η δυαδική σχέση μητέρας – παιδιού θα γίνει τριαδική όπου θα μπορεί να υπάρξει και ο πατέρας.

 

Η ενεργής και τρυφερή παρουσία του μπαμπά στη ζωή του παιδιού έχει συνδεθεί με μεγαλύτερη συναισθηματική ασφάλεια στο παιδί και ανάπτυξη εμπιστοσύνης στον εαυτό του ώστε να εξερευνήσει το περιβάλλον γύρω του και να αναπτύξει, σταδιακά, υγιείς σχέσεις με τους άλλους. Η στοργική σχέση μεταξύ πατέρα και μωρού τροφοδοτείται από μικρές χειρονομίες όπως η αγκαλιά του μωρού για να κοιμηθεί, ένα απαλό μασαζάκι, το μπάνιο, η αλλαγή της πάνας, ένα τραγούδι, μια βόλτα, η άμεση απόκριση στο κλάμα του. Με αυτές τις συμπεριφορές, το μωρό συνδέει τη μυρωδιά και τη φωνή του πατέρα με ευχάριστες στιγμές που προσφέρουν παρηγοριά και ασφάλεια.

 

Ο πατέρας αλληλεπιδρά με το παιδί διαφορετικά από τη μητέρα. Το σηκώνει και το κρατά διαφορετικά, το ταΐζει διαφορετικά, του μιλά και παίζει μαζί του διαφορετικά. Συνήθως, παίζει χρησιμοποιώντας έντονη σωματική επαφή. Τα έντονα σωματικά παιχνίδια που προκαλούν ένα εύρος συναισθημάτων προωθούν την συναισθηματική αλληλεπίδραση μαθαίνοντας στο παιδί πώς να αντιδρά στα επικοινωνιακά σήματα του πατέρα για να βιώσει μία θετική εμπειρία. Το παιδί καταλαβαίνει ότι διάφορες συμπεριφορές, για παράδειγμα, το στρίγκλισμα ή το γαργάλημα κάνουν τον πατέρα να γελά και να συνεχίζει το παιχνίδι. Από την άλλη, ο πατέρας, όταν έρθει η ώρα, δείχνει με τον τρόπο του ότι το παιχνίδι πλησιάζει στο τέλος του και το παιδί μαθαίνει από την διέγερση του παιχνιδιού να επανέρχεται στη πρώτερη ήρεμη κατάσταση. Μέσα, λοιπόν, από το οριοθετημένο έντονο παιχνίδι το παιδί εισάγεται στον κατάλληλο τρόπο επικοινωνίας και ρύθμισης των συναισθημάτων και της συμπεριφοράς του.

 

Ο σύγχρονος πατέρας, ξεπερνώντας τις κοινωνικές επιταγές και τα στερεότυπα που μέχρι σήμερα δεν του επέτρεπαν να αναδείξει την ευαίσθητη πλευρά του, μπορεί πλέον και την εκφράζει, με αποτέλεσμα να συναντά τον εαυτό του και να συνδέεται με την οικογένειά του και τους άλλους. Ήδη κατά την προγεννητική περίοδο, με την τρυφερότητα και τη φροντίδα του προς τη μέλλουσα μητέρα, προσφέροντας ένα περιβάλλον αγάπης και στήριξης, μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στην ήρεμη και υγιή ανάπτυξη του εμβρύου. Αργότερα, κατά τη διάρκεια του μεγαλώματος του παιδιού, καθώς αποκαλύπτεται ο ίδιος συναισθηματικά ανοίγει και στο παιδί τον δρόμο για την γνωριμία με τα δικά του συναισθήματα και τον εαυτό του.

 

Ως γονέας, ο πατέρας ανακαλύπτει και ο ίδιος κομμάτια του εαυτού του, άγνωστα μέχρι εκείνη τη στιγμή ή καλά κρυμμένα. Αναδύονται αγωνίες και φόβοι για το πώς θα αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις του μεγαλώματος ενός παιδιού, αν είναι καλός πατέρας ή αν θα είναι καλύτερος από τον δικό του. Διακατέχεται από ανησυχίες, αλλάζει η οπτική του για τη ζωή. Σε όλη αυτή τη διαδικασία επαναπροσδιορισμού σκέψεων, αντιλήψεων είναι σημαντική η στήριξη της μητέρας, καθώς προχωρούν μαζί στη διαδρομή ανάπτυξης των εαυτών τους, του δικού τους “μεγαλώματος” αλλά και του παιδιού τους.

 

 

 

 

Ο πατέρας μου δεν μου είπε πώς να ζω. Έζησε και με άφησε να τον βλέπω.

~ Clarence B. Kelland ~

 

 

 

Η Ψυχολόγος των Βρεφικών / Παιδικών Σταθμών

Γεωργία Παππά