Με αφορμή την ημέρα του πατέρα είναι σημαντικό να αναφερθούμε στον κρίσιμο ρόλο του και στην επίδραση που έχει στην ψυχική ισορροπία του παιδιού. Συνηθίζουμε να εστιάζουμε στις μητέρες και να θεωρούμε ότι η δική τους συμβολή στη ζωή του παιδιού είναι ίσως πιο σημαντική, παραβλέποντας πολλές φορές τον ρόλο του πατέρα.
Η είσοδος στην πατρότητα, όπως και στην μητρότητα δημιουργεί ψυχικές ανακατατάξεις στο άτομο. Το φέρνει αντιμέτωπο με δικές του ανησυχίες, ανασφάλειες, δικά του παιδικά τραύματα και εμπειρίες. Η γέννηση ενός παιδιού καλεί τους γονείς να βρουν τη δική τους ταυτότητα, τον ρόλο τους, κώδικες επικοινωνίας μεταξύ τους, καθώς και να επωμιστούν την ευθύνη της ανατροφής του παιδιού τους.
Βλέπουμε ότι οι πατέρες έχουν αρχίσει να αναλαμβάνουν έναν πιο ενεργό ρόλο στο μεγάλωμα των παιδιών τους και αφιερώνουν πιο πολύ χρόνο σε θέματα που αφορούν στη φροντίδα τους. Ασχολούνται με τις καθημερινές τους ανάγκες οι οποίες σχετίζονται με το φαγητό, τον ύπνο, το παιχνίδι, την συναισθηματικη υποστήριξη που χρειαζονται όταν είναι αναστατωμένα. Με αυτόν τον τρόπο, ο πατέρας συνδέεται περισσότερο με το παιδί και εξοικειώνεται με τις ανάγκες του, τις απαιτήσεις της ηλικίας του και την προσωπικότητά του. Από την άλλη, ενδυναμώνεται και η σχέση του ζευγαριού στην οποία κυριαρχεί η συνεργασία και η υποστήριξη του ενός στον άλλον.
Ήδη από την περίοδο της εγκυμοσύνης οι πατέρες στηρίζουν τη μητέρα συναισθηματικά αλλά και σε πρακτικά ζητήματα, αυξάνοντας τις πιθανότητες να δημιουργήσουν έναν ισχυρο δεσμό με το παιδί μετά τη γεννησή του. Η πρώιμη ενασχόληση του πατέρα από την βρεφική ηλικία παρέχει στο παιδί συναισθηματική ασφάλεια, μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση ώστε να εξερευνήσει το περιβάλλον και ικανότητες στον τομέα των κοινωνικών σχέσεων.
Η εμπλοκή του πατέρα επηρεάζει τη ψυχολογική κατάσταση της μητέρας και λειτουργεί ευεργετικά στη μείωση του στρες, που δημιουργείται από την ενασχόλησή της με την ανατροφή των παιδιών. Όταν η μητέρα βιώνει λιγότερο στρες αντιμετωπίζει με μεγαλύτερη υπομονή τις προκλήσεις που προκύπτουν από τον γονεϊκό της ρόλο, με αποτέλεσμα περισσότερα οφέλη στη ψυχική υγεία του παιδιού.
Με βάση έρευνες, οι πατέρες που εμπλέκονται ενεργά στην ζωή των παιδιών τους και είναι συναισθηματικά υποστηρικτικοί απέναντι στις συζύγους τους επηρεάζουν θετικά τη συμπεριφορά και την συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών τους. Διαπιστώνονται θετικές επιπτώσεις στις επικοινωνιακές δεξιότητες και στις δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων των παιδιών, ενώ μειώνεται η συχνότητα των συμπεριφορικών και ψυχολογικών προβλημάτων.
Στην αρχή της ζωής του παιδιού είναι απαραίτητο να δημιουργηθεί ένας στενός, συναισθηματικός δεσμός ανάμεσα στη μητέρα και στο παιδί, που θα του παρέχει ασφάλεια και θα το κάνει να νιώθει άξιο και αγαπητό. Ο ρόλος του πατέρα σε αυτή τη σχέση είναι να γίνει το τρίτο άτομο που θα διαχωρίσει το παιδί από τη μητέρα και θα βοηθήσει στον αποχωρισμό τους, με σκοπό το παιδί να βιώσει τον εαυτό του ως μία ξεχωριστή ύπαρξη από τη μητέρα. Ο πατέρας θα θέσει τα όρια και θα δείξει στο παιδί ότι υπάρχει και ένας άλλος κόσμος έξω από τη μητέρα στον οποίο θα υπάρξει με τη δική του ξεχωριστή ταυτότητα. Η λειτουργία αυτή του πατέρα καθοδηγεί το παιδί προς τον δρόμο της αυτονόμησης και μπορεί να πραγματοποιηθεί εφόσον υπάρχει μία καλή σχέση μέσα στο ζευγάρι.
Η μητέρα μπορεί να διευκολύνει αυτή τη λειτουργία και να εισάγει τον πατέρα στη ζωή του παιδιού δείχνοντας μέσα από τα λόγια και την συμπεριφορά της ότι αναγνωρίζει την αξία του ως πατρικό πρότυπο. Ο τρόπος που εκφράζεται η μητέρα για τον πατέρα θα τον βοηθήσει να εισχωρήσει σε αυτή τη δυαδική σχέση που έχει δημιουργήσει η ίδια με το παιδί και τελικά να επιτελέσει μία από τις πιο σημαντικές λειτουργίες του, την εξατομίκευση του παιδιού.
Το να γίνει κάποιος γονέας είναι μία πρόκληση καθώς ενεργοποιούνται στον ίδιο δύσκολα βιώματα από την παιδική ηλικία, ενώ προϋποθέτει την ένωση δύο ανθρώπων με διαφορετικές αντιλήψεις, εμπειρίες, προσωπικότητες που θα πρέπει να συνεργαστούν, να συντονιστούν και να συμφωνήσουν στο πώς θα μεγαλώσουν το παιδί τους.
Η ουσία είναι να υπάρχει στο ζευγάρι μία επικοινωνία βασισμένη στο ενδιαφέρον, την κατανόηση και τον σεβασμό για τις σκέψεις και τα συναισθήματα του άλλου, έτσι ώστε μέσα σε ένα κλίμα σύμπνοιας να βοηθήσουν το παιδί να αναπτυχθεί σε έναν ανεξάρτητο, υπέυθυνο, ψυχικά ανθεκτικό απέναντι στις δυσκολίες της ζωής ενήλικα.
Γεωργία Παππά
Ψυχολόγος
