1. Αφήστε τα παιδιά να ηγηθούν

 Αναθέτοντας στα παιδιά δουλειές και αρμοδιότητες στην καθημερινότητα τους, αναλόγως πάντα με την ηλικία και το αναπτυξιακό τους στάδιο, τους δείχνουμε εμπιστοσύνη. Με τον τρόπο αυτό, τα παιδιά αντιλαμβάνονται πως είναι ικανά και ισότιμα. Μέσα από την εμπιστοσύνη, το μοίρασμα και τη θετική ανατροφοδότηση, τα παιδιά αναπτύσσουν μία θετική εικόνα για τον εαυτό τους, ενισχύοντας τόσο την αυτοεκτίμηση τους, την αυτοπειθαρχία όσο και την αυτονομία τους.

 Αντιλαμβάνονται τη θέση και τον ρόλο τους μέσα στην οικογένεια και τη σημασία της ανάληψης ευθυνών. Σταδιακά, όσο μεγαλώνουν και αποκτούν μεγαλύτερη κοινωνική δραστηριότητα και κινούνται σε διαφορετικά πλαίσια, θα αναγνωρίζουν και θα αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους, υπολογίζοντας τους άλλους, μέσα στις  κοινωνικές ομάδες που θα κινούνται.

2. Φροντίστε να βρίσκεστε στο ίδιο ύψος με το παιδί

 Ίσως χρειαστεί να κατεβείτε στο επίπεδό τους (ύψος) ή να καθίσετε στο τραπέζι μαζί τους. Όταν μιλάτε με τα παιδιά σας, στην ουσία τους “διδάσκετε” τι πρέπει να κάνουν. Οι γονείς γίνονται τα ζωντανά παραδείγματα των συμπεριφορών που θα βοηθήσουν το παιδί να αλληλεπιδρά ομαλά με τον περίγυρο του.

 Προσφωνείστε το όνομα του παιδιού σας, έως ότου λάβετε τη βλεμματική του επαφή, ειδικά πριν του δώσετε μια οδηγία. Είναι σημαντικό να σας δώσουν την προσοχή τους και πρέπει να δώσετε ως παράδειγμα την ίδια συμπεριφορά απέναντί τους. Δείξτε στα παιδιά σας, ότι έχουν την πλήρη προσοχή σας και ότι σας ενδιαφέρουν όσα σας λένε.

3. Δημιουργείστε ευκαιρίες επικοινωνίας

 Δημιουργείστε καταστάσεις όπου το παιδί θα χρειαστεί να χρησιμοποιήσει λέξεις και χειρονομίες για να σας επικοινωνήσει αυτό που θέλει.

•      Δώστε τα μπισκότα κλειστά και περιμένετε να σας ζητήσει βοήθεια. Τότε μπορείτε να πείτε “ Αν χρειάζεσαι βοήθεια μπορείς να μου πεις:  “Μαμά άνοιξε” ή “Μαμά βοήθεια”.

•      Τοποθετήστε ένα επιθυμητό παιχνίδι/αντικείμενο σε ψηλό σημείο και περιμένετε να σας το δείξει. Τότε πείτε “ Tι θέλεις; Θέλεις το ποτήρι σου;”.

4. Διαβάστε βιβλία (τα ίδια ξανά και ξανά!)

 Κατά την ανάγνωση, μπορείτε να κάνετε ερωτήσεις στο παιδί συζητώντας τις εικόνες του παραμυθιού ή ακόμα και να ζωγραφίσετε μαζί κάτι που να σχετίζεται με το βιβλίο. Διαβάστε βιβλία ανάλογα με την ηλικία και τα ενδιαφέροντα του παιδιού. Μιλήστε και δείξτε τις εικόνες, χρησιμοποιήστε επαναλαμβανόμενες φράσεις, κάντε αστείες φωνές και ήχους! Διαβάστε τα ίδια βιβλία ξανά και ξανά αφού στα παιδιά αρέσει να ξέρουν τι θα συμβεί μετά και η επανάληψη είναι ένας τρόπος ανάπτυξης λόγου και ομιλίας!

5. Ενισχύστε την αυτονομία τους

Αρχικά, θα πρέπει να γνωρίζουμε πως με την παροχή ελευθεριών οι γονείς δίνουν τη δυνατότητα στα παιδιά να εξερευνήσουν μόνα τους το περιβάλλον τους και να δομήσουν τη δική τους αντίληψη για τα πράγματα. Η παροχή ελευθεριών δίνει την ικανότητα στο παιδί να αισθάνεται ασφάλεια στις σχέσεις του, του προσφέρει θετική εικόνα εαυτού και αίσθημα επάρκειας (“μπορώ να ρυθμίσω τα δικά μου ζητήματα”). Δώστε ευκαιρίες στα παιδιά να σας βοηθήσουν με τις καθημερινές δουλειές του σπιτιού όπως να βάλουν τα ρούχα στο πλυντήριο, να βάλουν τα κουτάλια στο τραπέζι πριν το φαγητό, να μαζέψουν κάποια από τα παιχνίδια τους ή να φέρουν κάποιο αντικείμενο από ένα άλλο δωμάτιο.  Τα παιδιά μαθαίνουν να είναι υπεύθυνα, αυτόνομα και αυξάνεται η αυτοπεποίθηση τους! Δώστε οδηγίες όπως “Δώσε την κάλτσα”, “Βάλε το κουτάλι”, “Έλα να μαζέψουμε τα παιχνίδια”.

6. Τραγουδήστε και χορέψτε!

Το τραγούδι και ο χορός είναι μια πολύ χρήσιμη στρατηγική για να την ανάπτυξη λόγου καθώς τα παιδιά τα λατρεύουν και περνάνε καλά! Με τα τραγούδια πετυχαίνουμε επανάληψη λέξεων που ήδη ξέρουμε αλλά και έκθεση σε καινούργιες λέξεις! Δοκιμάστε τα εξής: όταν χορεύετε πείτε “ΣΤΟΠ!” και σταματήστε, πείτε “Κάτω!” Και καθίστε κάτω, “Πάνω”, “Γύρνα”. Προτρέψτε το παιδί να σας αντιγράψει ή πάρτε το από το χέρι και κάντε τα μαζί!

7. Προσφέρετε επιλογές

Δώστε επιλογές στα παιδιά και επιτρέψτε τους να διαλέξουν ανάμεσα σε δύο αντικείμενα. Πείτε “Θέλεις νερό ή χυμό” και προτρέψτε το να δείξει ή να πει τη λέξη (ακόμα και με το δικό του τρόπο). Όταν σας δείξει ή πει αυτό που θέλει επαναλάβετε “Θέλω…” Με την παραπάνω στρατηγική δείχνετε στο παιδί πως να ζητήσει κάτι που θέλει καθώς επίσης του δίνετε τον έλεγχο (πχ όταν δεν θέλει να βάλει παπούτσια δείξτε του 2 ζευγάρια παπούτσια και ρωτήστε το ποιο θέλει να βάλει).

8. Περιγράψτε αυτά που κάνετε εσείς και το παιδί

 Περιγράφοντας κάποιες καθημερινές δραστηριότητες που κάνετε εσείς προσφέρετε πολλές ευκαιρίες για εκμάθηση νέων λέξεων καθώς και για το πότε και πως να χρησιμοποιούνται οι λέξεις. Μπορεί να φαίνεται λίγο αστείο στην αρχή καθώς μοιάζει σαν να μιλάτε μόνοι σας αλλά θα το συνηθίσετε! Μπορείτε για παράδειγμα να πείτε “Ξεφλουδίζω το μήλο και το κόβω κομματάκια. Τώρα θα βάλω τα κομματάκια στο πιάτο και θα πάρω το πιρούνι για να φάω”.

 Μπορείτε επίσης να περιγράψετε αυτά που κάνει το παιδί! Χρησιμοποιήστε αυτήν την στρατηγική όταν παίζετε. Μπορείτε να πείτε “Χρησιμοποίησες την πετσέτα για κουβέρτα και σκέπασες την κούκλα, τι ωραία!”.

9. Συμβολικό παιχνίδι

Έρευνες έχουν δείξει ότι το συμβολικό παιχνίδι είναι άμεσα συνδεδεμένο με τη γλωσσική ανάπτυξη ενός παιδιού! Το συμβολικό παιχνίδι συμβαίνει όταν το παιδί χρησιμοποιεί αντικείμενα για να αναπαραστήσει κάποια άλλα που δεν υπάρχουν εκείνη τη στιγμή (πχ ένα τουβλάκι για τηλέφωνο) ή όταν δημιουργεί καταστάσεις που δεν υπάρχουν (πχ πάει να ψωνίσει στο σούπερ μάρκετ, κάνει τον αστυνομικό, πειρατή κτλ). Φορέστε κουστούμια, αστεία καπέλα και ρούχα και δημιουργείστε σενάρια!

10. Μιλήστε για τα συναισθήματα σας

Εξηγήστε με λέξεις πως ακριβώς νιώθετε εσείς ή το παιδί τη στιγμή που συμβαίνει κάτι. Ενθαρρύνετε το παιδί να εκφράζει τα συναισθήματά του: «Νιώθεις θυμό γιατί ο φίλος σου, σου πήρε το παιχνίδι σου», «Μου φαίνεται ότι αισθάνεσαι λυπημένος που θα αποχωριστείς τη μαμά σου σήμερα το πρωί», «Βλέπω ότι είσαι τόσο ενθουσιασμένος που θα περάσεις το Σαββατοκύριακο στο παππού και στη γιαγιά». Δώστε εφόδια στα παιδιά από νωρίς να καταλαβαίνουν αυτά που νιώθουν αλλά και να μάθουν να εκφράζουν τα συναισθήματα τους.