Με τον όρο «πρώιμη παρέμβαση» αναφερόμαστε στην εντατική θεραπευτική προσέγγιση που πραγματοποιείται στα πρώτα 3 έτη της ζωής του παιδιού. Σύμφωνα με μελέτες κατά τη διάρκεια των πρώτων 3 χρόνων της ζωής του παιδιού, μέχρι δηλαδή να συμπληρώσει τα 4 έτη, η συνεχής ανάπτυξη και η πλαστικότητα του εγκεφάλου αποτελούν ευνοϊκούς παράγοντες για τη βελτίωση της γνωστικής, συναισθηματικής, αντιληπτικής, κινητικής και γλωσσικής ανάπτυξής του.

 Η πρώιμη παρέμβαση στοχεύει στο να βρεθούν οι τρόποι, οι τεχνικές και οι συνθήκες, οι οποίες θα βοηθήσουν ένα παιδί με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ή αναπηρία να αναπτύξει στο μέγιστο τις ικανότητές του και να είναι από μικρή ηλικία λειτουργικό μέσα στην οικογένεια, στο σχολικό πλαίσιο και τα υπόλοιπα περιβάλλοντα.

 Για να ξεκινήσει η πρώιμη παρέμβαση, χρειάζεται πρωτίστως η αξιολόγηση των δυνατοτήτων αλλά και των δυσκολιών που αντιμετωπίζει το παιδί, προκειμένου να επιλεχθεί ο κατάλληλος τρόπος παρέμβασης ή και θεραπείας.

Σε κάποιες περιπτώσεις, η παρέμβαση που δέχεται ένα παιδί σε πρώιμη ηλικία μπορεί να το βοηθήσει να «κλείσει η ψαλίδα» μεταξύ του ίδιου και των άλλων παιδιών της ίδιας ηλικίας, να μπορέσει δηλαδή το παιδί με την ειδική εκπαιδευτική ανάγκη να «προλάβει»

τους υπόλοιπους συνομίληκούς φτάνοντας μέσω της παρέμβασης/θεραπείας στα αναπτυξιακά ορόσημα του μέσου όρου της ηλικίας του.

Τομείς ανάπτυξης που ενισχύονται σημαντικά με την πρώιμη παρέμβαση:

 

• Κινητική ανάπτυξη: η ικανότητα του παιδιού να κινείται, να καθοδήγει και να ελέγχει τόσο την στάση, όσο και την κίνηση του σώματός του.
• Γλωσσική ανάπτυξη: η ικανότητα του παιδιού να αρθρώσει λόγο, να χρησιμοποιήσει σωστό λεξιλόγιο και να επικοινωνήσει.
• Κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη: η ικανότητα του παιδιού να συμμετάσχει σε ομαδικά παιχνίδια και δραστηριότητες, να αναπτύξει κοινωνικές σχέσεις με άλλα παιδιά, να εκφράζει τα συναισθήματά του.
• Γνωστική ανάπτυξη: η ικανότητα του παιδιού να εστιάζει την προσοχή του, να σκέφτεται, να αναλύει, να θυμάται και να μαθαίνει.

 

Ποιος είναι όμως ο ρόλος των γονέων στην πρώιμη παρέμβαση;

 

Πρέπει να επισημανθεί ότι η πρώιμη παρέμβαση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την εκπαίδευση, την υποστήριξη και τη συμμετοχή της οικογένειας.

Αρχικά, η παρέμβαση/θεραπευτική μέθοδος, η οποία θα χρησιμοποιηθεί, θα πρέπει να είναι απολύτως κατανοητή από τους φροντιστές του παιδιού, προκειμένου να εφαρμόζεται και στο σπίτι και όχι μόνο σε ειδικά διαμορφωμένα «θεραπευτικά» περιβάλλοντα. Η εμπλοκή της οικογένειας είναι ιδιαίτερα σημαντική για την αποτελεσματικότητα ενός προγράμματος πρώιμης παρέμβασης.

 

 Ειδικότητες  ειδικών θεραπευτών που συμμετέχουν στα προγράμματα πρώιμης παρέμβασης ανάλογα με την περίπτωση:

 

• Οι Λογοθεραπευτές βοηθούν στην ανάπτυξη του λόγου και της επικοινωνίας. Ανάλογα με την περίπτωση, επιλέγουν εναλλακτικό τρόπο επικοινωνίας ή τρόπο ενίσχυσης και παραγωγής του λόγου και βοηθούν το παιδί να επικοινωνήσει πρωτίστως τις ανάγκες του. Ο λογοθεραπευτής μπορεί να ξεκινήσει από τη βλεμματική επαφή και το ελεύθερο παιχνίδι, αλλά έχει ως στόχο πάντα την επικοινωνία με το παιδί με οποιονδήποτε τρόπο, πριν καταλήξει στην εκφορά λόγου σε περιπτώσεις που αυτό είναι εφικτό.
• Οι Εργοθεραπευτές βοηθούν στην κινητική ανάπτυξη του παιδιού κυρίως μέσω του παιχνιδιού. Με μπάλες, παιχνίδια ισορροπίας και άλλα, βοηθούν το παιδί να αναπτύξει τομείς της αδρής του κινητικότητας και να γίνει λειτουργικό στο παιχνίδι. Με ασκήσεις λεπτής κινητικότητας εκπαιδεύουν το παιδί γραφοκινητικά και το προετοιμάζουν για το σχολείο. Επίσης, εξασκούν την προσοχή και τη μνήμη και δουλεύουν τυχόν αισθητηριακά προβλήματα, τα οποία εμφανίζονται συχνά σε περιπτώσεις αυτισμού.
• Οι Ειδικοί παιδαγωγοί βοηθούν το παιδί να αναπτυχθεί γνωστικά και συναισθηματικά. Οργανώνουν μαθησιακό πρόγραμμα ανάλογα με τις δυνατότητες, τις δυσκολίες και την ηλικία του. Βοηθούν τα παιδιά να ενταχθούν ομαλά σε ομάδα και να μάθουν να εκφράζουν τα συναισθήματά τους. Επίσης, έχουν την οργάνωση του χώρου και του προγράμματος που ακολουθεί το παιδί και βοηθούν και τους γονείς να οργανωθούν με ανάλογο τρόπο και στο σπίτι.
• Τέλος, οι Ψυχολόγοι αναλαμβάνουν την εκπαίδευση και την υποστήριξη των μελών της οικογένειας  και μέσω της ψυχοεκπαίδευσης και συμβουλευτικής, βοηθούν τους γονείς  να κατανοήσουν τις ανάγκες και τις δυσκολίες του παιδιού, καθώς επίσης και να λάβουν τις απαραίτητες οδηγίες και συμβουλές για τη διαχείριση και αντιμετώπιση των δυσκολιών του παιδιού.

Τέλος, την ομάδα συμπληρώνουν φυσικοθεραπευτές και γιατροί οι οποίοι παρακολουθούν το παιδί και την οικογένειά του, κατά περίπτωση.

 Η πρώιμη παρέμβαση αποτελεί την πιο σημαντική παρέμβαση στην ειδική αγωγή καθότι προλαμβάνει δυσκολίες που αναδύονται, εκπαιδεύει τους γονείς πρώιμα στο πως να διαχειρίζονται τα παιδιά τους και ενισχύει δεξιότητες που δεν θα μπορούσε το παιδί να αναπτύξει από μόνο του. Όπως έχει αποδειχτεί, το παιδί που θα μπει από νωρίς σ’ ένα θεραπευτικό πρόγραμμα θα είναι σε θέση να εισπράξει περισσότερα αναπτυξιακά οφέλη από ένα παιδι που θα ξεκινήσει το πρόγραμμα παρέμβασης μετά τα τέσσερα έτη. 

 

 

Η Λογοθεραπεύτρια των   

Βρεφικών-Παιδικών Σταθμών

Μουρκογιάννη Σπυριδούλα.