Είναι κοινό χαρακτηριστικό των παιδιών, ειδικά σε μικρή ηλικία, λόγω της μεγάλης τους επιθυμίας να εξερευνήσουν αλλά και να γνωρίσουν καλύτερα τον κόσμο, να είναι ζωηρά και υπερδραστήρια. Όπως κάθε σωστός εξερευνητής! Όμως, πότε αυτό θα πρέπει να μας ανησυχήσει; Το μικρό μας είναι απλά ζωηρό ή υπάρχει ένδειξη Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής-Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ);

   Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής- Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ)  αποτελεί μια από τις συχνότερες διαταραχές στα παιδιά. Η ΔΕΠ-Υ επηρεάζει την ικανότητα του παιδιού να ρυθμίζει το επίπεδο της κινητικότητάς του (Υπερκινητικότητα), να ελέγχει τη συμπεριφορά του (Παρορμητικότητα), να οργανώνει και να συγκεντρώνεται σε συγκεκριμένες δραστηριότητες, χωρίς να διασπάται από άλλα ερεθίσματα (Διάσπαση Προσοχής). Οι δυσκολίες που προκύπτουν μειώνουν τη λειτουργικότητα του παιδιού στην καθημερινότητά του, επηρεάζοντας τη σχέση του με τους συνομηλίκους του, την συμμετοχή του σε δραστηριότητες, τη συμβίωση με τους γονείς και τα αδέλφια του.

  Πώς μπορούμε όμως να διακρίνουμε την υπερκινητικότητα από τη φυσιολογική ζωηρότητα; Ας δούμε κάποια εμφανή παραδείγματα παρακάτω, τα οποία θα μπορέσουν να μας βοηθήσουν στο να διακρίνουμε σωστά τη φύση της κάθε συμπεριφοράς που εμφανίζει το παιδί.

• Ένα παιδί με ΔΕΠ-Υ, συναντά εξαιρετική δυσκολία να παραμείνει ήρεμο ακόμη και σε περιπτώσεις που επιβάλλεται ναπαραμείνει στη θέση του. Αν το παιδί καταφέρει να περιορίσει την κινητικότητα αυτό θα είναι για μικρό χρονικό διάστημα. Αν μείνει καθιστό, πάλι μπορεί να κουνά χέρια και πόδια και να στριφογυρίζει στο κάθισμα για να ικανοποιήσει την ανάγκη εκτόνωσης της ενεργειάς του, χωρίς να σηκωθεί όπως επιβάλλει η περίσταση. Από την άλλη πλευρά, ένα ζωηρό παιδί διακρίνεται για την ικανότητα ελέγχου της κινητικότητάς του και τη μείωση αυτής όταν απαιτείται (π.χ. στην τάξη, σε μία κοινωνική επίσκεψη), χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία.
• Επίσης, μπορεί να καταφέρει να μείνει ιδιαίτερα ήσυχο όταν έχει υψηλό κίνητρο ( π.χ. να παίξει στο τάμπλετ ή να δει την αγαπημένη του σειρά στη τηλεόραση). Ωστόσο, όταν η δραστηριότητα τελειώσει το παιδί θα βρίσκεται σε υπερδιέγερση και θα εκδηλώνει ασυνήθιστη ένταση. Ανάλογη συμπεριφορά δεν εμφανίζεται στα ζωηρά παιδιά.
•  Συχνά, παρατηρείται δυσκολία με την αδρή και λεπτή κινητικότητα (π.χ. πέφτουν συχνά, κάνουν ζημιές, τους πέφτουν αντικείμενα από τα χέρια, δυσκολεύονται να ζωγραφίσουν και να κάνουν ποδήλατο), ενώ από την άλλη πλευρά τα ζωηρά παιδιά ενδέχεται να μην αντιμετωπίσουν δυσκολία στην αδρή και λεπτή κινητικότητα.
• Κατά τον ύπνο, έχουν παρατηρηθεί οι παρακάτω συμπεριφορές: μειωμένη διάρκεια ύπνου, έντονες κινήσεις των ποδιών τους, ξυπνούν συχνά κατά τη διάρκεια της νύχτας, υπνοβατούν, παραμιλούν και μπορεί να παρατηρείται αυξημένη υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας.
• Πολλά παιδιά με υπερκινητικότητα διακόπτουν συζητήσεις, πετάγονται και δίνουν απαντήσεις, δυσκολεύονται να περιμένουν τη σειρά τους, ικανότητες που τα παιδιά αποκτούν περίπου στα τρία τους χρόνια. Ακόμη, ενδέχεται να εμφανίζουν και απροσεξία, δηλαδή δυσκολία στο να συγκεντρωθούν σε μία συγκεκριμένη δραστηριότητα και δίνουν την εντύπωση πως δεν ακούν όταν τους απευθύνεται ο λόγος.
• Τέλος, ένα παιδί με ΔΕΠ-Υ, θα το βλέπετε συνεχώς να στριφογυρίζει στην καρέκλα του, θα τρέχει, θα σκαρφαλώνει υπερβολικά, δε θα μπορεί να παίξει ήσυχο, θα είναι σε κίνηση, θα αλλάζει συνεχώς παιχνίδια και θα κάνει γενικά περισσότερη φασαρία από τους συνομήλικούς του.

 Ωστόσο, θα πρέπει να τονίσουμε στο σημείο αυτό ότι, τα πιο πάνω χαρακτηριστικά θα πρέπει να υφίστανται για χρονικό διάστημα έξι τουλάχιστον μηνών, όπως επίσης, θα πρέπει το παιδί να παρουσιάζει ένα αριθμό χαρακτηριστικών για να πρέπει να θορυβηθούν οι γονείς.

  Πρέπει, λοιπόν, να είμαστε αρκετά προσεκτικοί για να διακρίνουμε τα λεπτά όρια ανάμεσα σε ένα υπερβολικά ζωηρό παιδί και σε ένα παιδί με ΔΕΠ-Υ. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να συμβουλευόμαστε τους ειδικούς γιατί μόνο αυτοί μπορούν να μας δώσουν μια βέβαιη διάγνωση. Έτσι, ανάλογα με τη διάγνωση, προτείνονται οι αντίστοιχες παρεμβάσεις που θα βοηθήσουν το παιδί αλλά και τους ίδιους τους γονείς. Η έγκαιρη παρέμβαση στη πρώιμη ηλικία είναι ουσιαστική για την ομαλή ένταξη του παιδιού στο σχολικό πλαίσιο και την μετέπειτα μαθησιακή εξέλιξη του.

 Η Λογοθεραπεύτρια

των Παιδικών/Βρεφικών Σταθμών

ΜΟΥΡΚΟΓΙΑΝΝΗ ΣΠΥΡΙΔΟΥΛΑ