Γνωρίζετε ότι τα παιδιά μαθαίνουν την γλώσσα πολύ πριν μιλήσουν; Από τους πρώτους κιόλας μήνες τα βρέφη έρχονται σε επαφή με τη γλώσσα και χτίζουν τις βάσεις που θα τα βοηθήσουν αργότερα να αναπτύξουν το λόγο. Η γλώσσα μαθαίνεται μέσα από την αλληλεπίδραση με τους γονείς τους και το άμεσο περιβάλλον (γιαγιά, παππούς, αδερφάκια).  Από τη γέννηση τους, τα μωρά ξεκινούν την αλληλεπίδραση με τους γονείς τους, μέσω της βλεμματικής επαφής, των ήχων και των κινήσεων του σώματoς τους. Μαθαίνουν δηλαδή να δείχνουν προσοχή σε κάποιον ή να περιμένουν τη σειρά τους στη «συζήτηση». Μαθαίνουν να αντιδρούν όταν κάποιος άλλος τους μιλάει και απαντούν όταν έρθει η σειρά τους  με τον δικό τους μοναδικό τρόπο, το βάβισμα! Και αυτό αποτελεί την πρώτη τους ''συζήτηση''.

    Ο ρόλος του γονέα στην ανάπτυξη της ομιλίας του μωρού είναι καθοριστικός καθώς  βρίσκεται μαζί του συνεχώς, με αποτέλεσμα να έχει πολυάριθμες ευκαιρίες μέσα στην ημέρα για να το βοηθήσει να κάνει τα απαραίτητα βήματα που οδηγούν στις πρώτες του λέξεις. Πως μπορεί όμως ο γονιός να βοηθήσει στην ανάπτυξη της ομιλίας του παιδιού του;

• Στεκόμαστε μπροστά από το πρόσωπο του παιδιού ώστε να βλέπει άνετα τις εκφράσεις του προσώπου μας και τις κινήσεις του στόματος μας όταν του μιλάμε!
• Μιμούμαστε τις φωνούλες που κάνει το μωρό και αντιμετωπίζουμε τις ''ακαταλαβίστικες'' παραγωγές του σαν πραγματικές λέξεις και του απαντάμε σαν να καταλαβαίνουμε τι είναι αυτό που λέει. Με τον τρόπο αυτό διδάσκουμε στο παιδί πως λειτουργεί ο διάλογος.
• Ακολουθούμε τα ενδιαφέροντα του, ονομάζοντας τα πράγματα που του τραβούν τη προσοχή και δείχνουμε μέσα από την καθημερινή ρουτίνα και το παιχνίδι τη χρήση των αντικειμένων (πχ. πίνω με το ποτήρι, σκουπίζω με τη πετσέτα), χωρίς να το πιέζουμε να πει κάποια λέξη!
• Τραγουδάμε και διαβάζουμε παραμύθια στο μωρό, αλλάζοντας το χρώμα της φωνής μας και χρησιμοποιώντας χειρονομίες ώστε να δώσουμε νόημα και ένταση σε αυτά που του λέμε!
• Μιμούμαστε τις φωνούλες των ζώων και παίζουμε παιχνίδια όπως το κου-κου-τζα!
• Μιλάμε στα παιδιά για τα πάντα. Περιγράψτε στο παιδί σας τις ενέργειες της καθημερινής σας ρουτίνας μαζί του (πχ. βάζουμε τις κάλτσες στα ποδαράκια σου, πλένουμε τα χεράκια μας για είναι καθαρά, για να βαλουμε το γάλα στο μπουκάλι σου!).

     Αρχικά το μωρό κατανοεί τις λέξεις που ακούει συχνά μέσα στην καθημερινότητά του. Αυτές οι λέξεις είναι συνήθως πρόσωπα και πράγματα με τα οποία έρχεται σε καθημερινή επαφή, όπως «μαμά», «μπαμπάς», «γάλα», «βόλτα» κλπ. Στη συνέχεια, το μωρό αρχίζει και μιμείται τις κινήσεις των οικείων του (π.χ. βάζει το κουτάλι μέσα στο μπολ με το φαγητό του) και τις χειρονομίες που κάνουν οι οικείοι του όταν αλληλεπιδρούν μαζί του (π.χ. παλαμάκια, χαιρετισμός, δείξιμο με τον δείκτη).

     Στο επόμενο στάδιο, το μωρό μιμείται τους ήχους που ακούει από το περιβάλλον του (πχ. ήχοι ζώων, μέσων μεταφοράς κ.ά). Όταν φτάσουμε σε αυτό το στάδιο, έχουμε ήδη «κερδίσει». Στη συνέχεια βλέπουμε πως το μωρό αρχίζει να χρησιμοποιεί αυτόνομα και με επικοινωνιακό σκοπό τους ήχους και τις λέξεις,  π.χ. βλέπει μία γάτα στον περίπατο λέει «νιάου» δείχνοντάς την στην μητέρα του με σκοπό να της τραβήξει την προσοχή σε αυτό που κοιτάει το ίδιο ή φωνάζει «μαμά» όταν θέλει να το βοηθήσει.

     Όταν το μωρό καταφέρει να χρησιμοποιεί αυτόνομα πάνω από 50 λέξεις περίπου, ξεκινά να τις ενώνει για να φτιάξει τις πρώτες του φράσεις έως τους 24 μήνες. Για παράδειγμα, κάνει φράσεις όπως «μπαμπά κοίτα», «θέλω νερό», «πάμε βόλτα» κλπ. Όσο περνούν οι μήνες και το λεξιλόγιο του αυξάνεται, φτιάχνει προτάσεις και μιλά κάνοντας διαλόγους πια με τους γύρω του. 

    Τα παιδιά δεν μαθαίνουν να μιλούν επειδή έχουν γλώσσα και στόμα, αλλά επειδή συμμετέχουν στις καθημερινές δραστηριότητες, στις καθημερινές ρουτίνες, όπου έχουν την ευκαιρία να αλληλεπιδράσουν και να επικοινωνήσουν με τους γονείς. Για αυτό και η σχέση που δημιουργείται ανάμεσα στους γονείς και το βρέφος από τις πρώτες κιόλας μέρες, αποτελεί βάση-θεμελίωση για την ανάπτυξη της ομιλίας του.

Η Λογοθεραπεύτρια των Παιδικών-Βρεφικών Σταθμών

Μουρκογιάννη Σπυριδούλα