Ο αυτισμός ή η διαταραχή αυτιστικού φάσματος (ΔΑΦ), όπως ονομάζεται πλέον, είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή, που εμποδίζει τα άτομα να κατανοούν σωστά όσα βλέπουν, ακούν και γενικά αισθάνονται. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, να αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα στις κοινωνικές σχέσεις, στην επικοινωνία και στη συμπεριφορά τους. Η ΔΑΦ είναι σχετικά συχνή και τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται πάντα κατά τη διάρκεια της πρώιμης παιδικής ηλικίας.  Κάποια παιδιά με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος έχουν μικρές δυσκολίες ενώ άλλα καλούνται να ξεπεράσουν περισσότερα εμπόδια.

   Μέχρι σήμερα, μολονότι έχουν γίνει πολλές έρευνες, δεν υπάρχει προγεννετική εξέταση που να διαγνώσει τη συγκεκριμένη διαταραχή. Γνωρίζουμε όμως, ότι όσο νωρίτερα ανιχνεύσουμε τα συμπτώματα  τόσο πιο αποτελεσματικά μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τα ελλείματα που προκύπτουν. Ανάλογα, την ηλικία του παιδιού παρατηρούνται και κάποιες συμπεριφορές που μπορούν να προβληματίσουν τους γονείς. 

 

Ποιά είναι λοιπόν τα πρώιμα συμπτώματα σε βρέφη και νήπια:

 

                    Σημάδια αυτισμού στους 3 μήνες

• Δεν ακολουθούν κινούμενα αντικείμενα με τα μάτια τους.
• Δεν ανταποκρίνονται σε δυνατούς θορύβους.
• Δεν πιάνουν και δεν κρατούν αντικείμενα.
• Δεν χαμογελούν στους φροντιστές τους.
• Δεν δίνουν σημασία στα νέα πρόσωπα.

               

                  Σημάδια αυτισμού στους 7 μήνες 

• Δεν γυρίζουν το κεφάλι τους για να εντοπίσουν από πού προέρχονται οι ήχοι.
• Δεν παράγουν ήχους (βάβισμα).
• Δεν προσπαθούν να τραβήξουν την προσοχή με πράξεις.
• Δεν ενδιαφέρονται να παίξουν με παιχνίδια.
• Δεν ανταποκρίνονται στο ονομά τους ή στον ήχο μιας γνώριμης φωνής.
• Δεν σηκώνει τα χέρια του προς εσάς για να το πάρετε στην αγκαλιά σας.

 

                 Σημάδια αυτισμού στους 12 μήνες

• Μειωμένη  ή καθόλου βλεμματική επαφή (π.χ. δεν κοιτάει την μητέρα όταν εκείνη του μιλά).
• Δεν χαμογελά όταν του χαμογελούν.
• Δεν ανταποκρίνεται στο όνομά του ή στον ήχο μιας γνώριμης φωνής.
• Δεν δείχνει αντικείμενα που θέλει, δεν χαιρετάει, ή δεν χρησιμοποιεί άλλες χειρονομίες για να επικοινωνήσει.
• Δεν ακολουθεί αυτό που του δείχνετε με το χέρι σας.
• Δεν κάνει θορύβους για να κερδίσει την προσοχή σας.
• Δεν μιμείται τις κινήσεις σας και τις εκφράσεις του προσώπου σας.
• Δεν δείχνει ενδιαφέρον για να παίξει με άλλα ατομα.
• Δεν ζητάει βοήθεια για κάτι που δεν μπορεί να κάνει μόνο τoυ.
  
  

                Σημάδια αυτισμού μεταξύ ενός και τριών ετών

• Εμφανίζουν σοβαρή καθυστέρηση στην ανάπτυξη της ομιλίας, χωρίς να προσπαθούν να αντισταθμίσουν τη δυσκολία αυτή με τις κινήσεις των χεριών ή τις εκφράσεις του προσώπου τους.
• Κάποια παιδιά μπορεί να δείξουν φυσιολογική ανάπτυξη του λόγου, αλλά μετά τα δύο χρόνια να σταματήσουν να μιλούν ή/και να παρουσιάζουν ηχολαλία, δηλαδή επανάληψη αυτών που ακούνε.
• Δε μιμούνται τις συμπεριφόρες των φροντιστών, δεν κάνουν συμβολικό παιχνίδι ή παιχνίδι κοινωνικής μίμησης (το τάισμα μιας κούκλας ή ένας αγώνας με αυτοκινητάκια).
• Παρατηρείται περιορισμένο, επαναλαμβανόμενο ρεπερτόριο δραστηριοτήτων και ενδιαφερόντων, όπως το να χρησιμοποιούν τα παιχνίδια τους βάζοντάς τα σε σειρά σχηματίζοντας μια ευθεία γραμμή ή το να τα  χτυπούν μεταξύ τους.
• Να κάνουν στερεότυπες, επαναλαμβανόμενες κινήσεις σώματος, όπως το πεταλούδισμα των χεριών ή το περπάτημα στις μύτες των ποδιών τους.
• Επίσης, είναι δυνατό να παρουσιάζουν προβλήματα στη διατροφή, όπως το να τρώνε συγκεκριμένα φαγητά.
• Μη αναμενόμενες αντιδράσεις σε αισθητηριακά ερεθίσματα. Για παράδειγμα, μπορεί να μη δείχνουν ότι νιώθουν πόνο, να αντιδρούν υπερβολικά σε θορύβους, στο φως, ή όταν τους ακουμπάνε.
• Διάφορα συμπεριφορικά συμπτώματα, όπως είναι η υπερκινητικότητα, η παρορμητικότητα και η αυτο-τραυματική συμπεριφορά (χτύπημα του κεφαλιού, το δάγκωμα των χεριών και δακτύλων.
• Δυσκολία προσαρμογής σε οποιαδήποτε αλλαγή στο πρόγραμμα ή στο περιβάλλον τους (π.χ. ξεσπάει αν τα έπιπλα αλλάξουν θέση στο σπίτι ή όταν βρεθεί σε ένα χώρο καινούριο).
  

  Συμπερασματικά, ο αυτισμός δεν αναγνωρίζεται από μία συγκεκριμένη συμπεριφορά, αλλά από τη παρουσία ενός συνόλου χαρακτηριστικών που προβληματίζουν. Η εμφάνιση τέτοιων συμπεριφορών θα πρέπει να προειδοποιεί τους γονείς ώστε να απευθύνονται σε ειδικούς στις αναπτυξιακές διαταραχές (παιδιάτρους, αναπτυξιολόγους και παιδο-ψυχιάτρους),  ώστε να υπάρξει σωστή διάγνωση. Η παρέμβαση στη πρώιμη ηλικία είναι σημαντική καθώς μέσα από ειδικά δομημένα προγράμματα μπορούν να μάθουν τα παιδιά  δεξιότητες αυτο-εξυπηρέτησης, κοινωνικές δεξιότητες, πώς να συναναστρέφονται και να επικοινωνούν καλύτερα με τους άλλους, πώς να εκφράζουν σωστά τις ανάγκες και επιθυμίες τους, πως να αναγνωρίζουν και να εκφράζουν τα συναισθήματά τους.   

 

Η Λογοθεραπεύτρια

των Bρεφικών/Παιδικών Σταθμών

Μουρκογιάννη Σπυριδούλα